Ziemia Grybowska Ziemia Grybowska
  • Wstęp
    • Położenie
    • Przyroda
    • O historii
    • Dziedzictwo kultury
    • Bogactwo tradycji
    • Centrum Sportów Zimowych
  • Szlaki samochodowe
    • Szlak Architektury Drewnianej
      • Szlak Architektury Drewnianej – pogórze
      • Szlak Architektury Drewnianej – Beskid Niski
    • Śladami Wielkiej Wojny
      • Śladami Wielkiej Wojny – 1914
      • Śladami Wielkiej Wojny – 1914/1915
  • Szlaki piesze
    • Szlak zielony im. Wincentego Pola
    • Szlak zielony Grybów – Jaworze
    • Szlak niebieski i czarny Grybów – Klimkówka
    • Szlak niebieski Ptaszkowa – Nowy Sącz PKP
    • Szlak niebieski Ptaszkowa – Krynica-Zdrój
    • Szlak żółty Nowy Sącz – Gorlice
  • Spacery
    • Grybów – wokół rynku
    • Spacer na Wojciechową Górę
    • Spacer wokół Chełmu
    • Spacer na Jaworze
  • Okrężny Szlak Rowerowy Ziemia Grybowska
    • Okrężny Szlak Rowerowy – Góry Grybowskie
    • Okrężny Szlak Rowerowy – dolina Białej i pogórze
    • Noclegi na trasie
    • 1. Wokół Jaworza
    • 2. W dolinie Mostyszy
    • 3. Pomiędzy Białą a Chełmem
    • 4. Pod Maślaną Górą
    • 5. W dolinie Białej i na pogórzu
    • 6. Przez Rosochatkę w Góry Grybowskie
    • 7. Ptaszkowa – Jaworze
  • Dalsze okolice
    • Wokół Jeziora Rożnowskiego
    • Przez pogórze
    • Kraina Ropy
    • Beskid Sądecki – dolina Kamienicy
    • Spacerem przez Nowy Sącz
    • Miasteczko Galicyjskie i skansen
    • Spacerem przez Krynicę-Zdrój
  • Ścieżki GPS
© Copyright 2023 Ziemia Grybowska
  • Wstęp
    • Położenie
    • Przyroda
    • O historii
    • Dziedzictwo kultury
    • Bogactwo tradycji
    • Centrum Sportów Zimowych
  • Szlaki samochodowe
    • Szlak Architektury Drewnianej
      • Szlak Architektury Drewnianej – pogórze
      • Szlak Architektury Drewnianej – Beskid Niski
    • Śladami Wielkiej Wojny
      • Śladami Wielkiej Wojny – 1914
      • Śladami Wielkiej Wojny – 1914/1915
  • Szlaki piesze
    • Szlak zielony im. Wincentego Pola
    • Szlak zielony Grybów – Jaworze
    • Szlak niebieski i czarny Grybów – Klimkówka
    • Szlak niebieski Ptaszkowa – Nowy Sącz PKP
    • Szlak niebieski Ptaszkowa – Krynica-Zdrój
    • Szlak żółty Nowy Sącz – Gorlice
  • Spacery
    • Grybów – wokół rynku
    • Spacer na Wojciechową Górę
    • Spacer wokół Chełmu
    • Spacer na Jaworze
  • Okrężny Szlak Rowerowy Ziemia Grybowska
    • Okrężny Szlak Rowerowy – Góry Grybowskie
    • Okrężny Szlak Rowerowy – dolina Białej i pogórze
    • Noclegi na trasie
    • 1. Wokół Jaworza
    • 2. W dolinie Mostyszy
    • 3. Pomiędzy Białą a Chełmem
    • 4. Pod Maślaną Górą
    • 5. W dolinie Białej i na pogórzu
    • 6. Przez Rosochatkę w Góry Grybowskie
    • 7. Ptaszkowa – Jaworze
  • Dalsze okolice
    • Wokół Jeziora Rożnowskiego
    • Przez pogórze
    • Kraina Ropy
    • Beskid Sądecki – dolina Kamienicy
    • Spacerem przez Nowy Sącz
    • Miasteczko Galicyjskie i skansen
    • Spacerem przez Krynicę-Zdrój
  • Ścieżki GPS

Śladami Wielkiej Wojny

2741_1

W 1915 roku Grybów wraz z okolicami stanowił przyfrontowe zaplecze dla majowej ofensywy austriacko-niemieckiej przełamującej linie rosyjskie w Karpatach, znanej jako Bitwa Gorlicka. Liczne w okolicy cmentarze wojenne znaczą miejsca ciężkich walk, w których po obu stronach ginęli również Polacy.

Jesienią 1914, pierwszego roku Wielkiej Wojny, armie rosyjskie tocząc się nieubłaganie masą swych wojsk ze wschodu na zachód i zyskując miano „walca parowego”, opanowały większość Galicji ze Lwowem i bliskie były przedostania się przez karpackie przełęcze na obszar górnych Węgier (dzisiejszej Słowacji) zagrażając w ten sposób obu stolicom cesarstwa – Budapesztowi i Wiedniowi.

Od grudnia 1914 roku wojska Austro-Węgier bezskutecznie usiłowały odepchnąć Rosjan z linii Karpat. Armie obu stron wykrwawiały się w ciężkich walkach zimowych na karpackich przełęczach w Bieszczadach.

Żadnej ze stron nie udało się doprowadzić do przełamania – jednak Austriakom kończyły się dramatycznie zasoby ludzkie i materiał wojenny.

W tej sytuacji do działań w Karpatach włączyły się Niemcy, planując ofensywę od zachodu na froncie biegnącym z początkiem 1915 roku wzdłuż doliny Białej i Ropy. Na odcinku pomiędzy Gromnikiem a  Gorlicami skoncentrowano oddziały liczące ponad 200 000 ludzi. Wojsko i materiały wojenne dostarczane były z zachodu i południa koleją poprzez Nowy Sącz i Grybów. Główne uderzenie skierowane było w rejon Gorlic, a do jego przygotowania wykorzystano niespotykaną wcześniej w takiej skali na froncie wschodnim – ciężką artylerię.

Potężne działania ofensywne zakończone ma początku maja 1915 przełamaniem frontu i wyparciem Rosjan z Galicji przeszły do historii pod nazwą Bitwy Gorlickiej. Jednak walki wokół Grybowa toczyły się wcześniej przez wiele miesięcy od jesieni 1914, a samo miasto przechodziło z rąk do rąk i było dewastowane przez stacjonujące w nim wojska obu armii.

Bezpośrednio po walkach polegli żołnierze chowani byli w polu obok okopów, jednak po odzyskaniu całej Galicji c.k. Ministerstwo Wojny zdecydowało o ekshumacji i skomasowaniu żołnierskich mogił na starannie zaprojektowanych i urządzonych zbiorczych cmentarzach wojennych. Plan nie dotyczył wyłącznie Galicji Zachodniej, jednak w praktyce jedynie tu udało się go zrealizować niemal w całości.

Tak powstały nekropolie m.in. na wzgórzu Pustki w  Łużnej, w Staszkówce, w Gorlicach, na górze Rotunda – i wiele innych pomniejszych, rozsianych pomiędzy Limanową a linią Wisłoki. Krytykowane przez polskich artystów za obcego tym ziemiom teutońskiego ducha wyrażanego przez monumentalną architekturę cmentarzy – z czasem wrosły na stałe w krajobraz Pogórza Ciężkowickiego oraz Beskidu Niskiego i stały się unikalną na skalę europejską pamiątką po krwawych zmaganiach, jakie miały miejsce niemal równo wiek temu.

Tym bardziej że w Pierwszej Wojnie Światowej nowoczesnym technologiom zabijania towarzyszyły resztki etosu rycerskiego i zwycięska armia austriacka zdecydowała, że na cmentarzach wojennych upamiętnieni zostaną w ten sam sposób polegli żołnierze – i zwycięskiej – i pobitej armii.

Straty były duże po obydwu stronach, a cmentarzy jest wiele, bo ponad 400. Po latach zapomnienia, w ostatnich dziesięcioleciach następuje ich stopniowe porządkowanie i konserwacja.

Proponowana wycieczka śladami Wielkiej Wojny składa się z dwóch części. W pierwszej jej trasa prowadzi na południe od Grybowa śladami walk z przełomu 1914/1915, w drugiej śladami Bitwy Gorlickiej 1915 – pomiędzy Stróżami a Łużną.

© Copyright 2023 Ziemia Grybowska / Powered by WordPress